|
қайтармаслиги керак. Шундай ҳолат юз бериб қолгудек бўлса, қасамни бузиб, каффоратини бериш лозим. Ҳадисда келади:
«مَنْ حَلَفَ يَمِينٍ فَرَأَى غَيْرَهَا مِنْهَا فَلْيُكَفِّرْ عَنْ يَمِينِهِ وَيَفْعَلْ اَلَّذِى هُوَ خَيْرٌ»
«Ким бир қасам ичиб қўйган бўлса, кейин бошқа иш ундан яхшироқлигини кўриб қолса, қасамига каффорат тўласин-да, ўша яхши ишни қилсин».18
Калбий ривоят қилишича, бу оят Абдуллоҳ ибн Равоҳа хусусида нозил бўлган. Унинг куёви Башир ибн Нуъмон қизини талоқ қилиб юборгач, Абдуллоҳ у билан гаплашмасликка, унинг олдига кирмасликка, уни хотини билан яраштирмасликка қасам ичиб юборган. Башир эса талоғидан қайтиб ярашишни истаганди. Бу оятнинг сабаби нузулида мўмин кишини ичиб қўйган қасами яхши ишни қилишдан қайтармаслиги керак, деган маъно бор.
Бу муборак оятнинг якунида Аллоҳ Таоло Ўзининг улар ичаётган қасамларни Эшитгувчи, уларнинг аҳволини, мақсадларини Билгувчи, ботину зоҳир ҳамма нарсадан Хабардор эканини, У Зотдан ҳеч нарса махфий эмаслигини баён қиляпти.
وَاللّهُ سَمِيعٌ
(Аллоҳ эшитгувчи, билгувчидир).
(عُرْضَةً ) Вазни эътибори билан ғурфа (хона) сўзига ўхшайдиган бу сўз рўбарў қилиш, пана қилиш, балогардон қилиш маъносида келяпти.
وَلاَ تَجْعَلُواْ اللّهَ عُرْضَةً لِّأَيْمَانِكُمْ
(қасамларингиз учун Аллоҳни баҳона қилмангиз!), Яъни, қасам ичиб қўйганман, энди уни буза олмайман, деб Аллоҳ Таолони яхшилик, тақво, ислоҳ ишларини қилмаслигингларга парда қилманглар.
(لِّأَيْمَانِكُمْ ) Бу ердаги лом сабабни билдириб келяпти. Яъни, қасаминглар сабабли.
أَن تَبَرُّواْ
да ҳам бир лом тақдирда бор.
2. Иккинчи оятда Аллоҳ Таоло бу умматга фазл кўрсатиб, ўйнаб қилинган яъни, кўнгилда ҳеч нарса бўлмаса ҳам тилдан чиқиб кетаверадиган қасамларни кечиришини баён қиляпти. Оиша р.а.дан ривоят қилинади: «Бу оят яъни,
لاَّ يُؤَاخِذُكُمُ اللّهُ بِاللَّغْوِ فِيَ أَيْمَانِكُمْ
(Аллоҳ сизларни тилларингиздаги беҳуда қасамларингиз сабабли жазоламайди),ояти кишининг, йўқ, Аллоҳга қасам, ҳа, Аллоҳга
(18) Муслим: 3113. Ибн Ҳиббон: 10/196.
27-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232